Święte Dni Paschy
Liturgia Świętego Triduum Paschalnego stanowi jedną całość rozciągniętą na trzy pełne doby (Triduum oznacza trzy dni). W tradycji Kościoła rzymskokatolickiego Triduum uobecnia trzy etapy misterium Odkupienia.
Etap pierwszy – pożegnalna uczta, czyli Ostatnia Wieczerza, zapowiedź ofiary i jej wypełnienie,
Etap drugi – spoczynek w grobie,
Etap trzeci – Zmartwychwstanie.
Triduum Sacrum to jedyny okres w Kościele, gdy czas celebrowania liturgii w perspektywie wiary zrównuje się
z czasem, w których mają miejsce wydarzenia z życia Jezusa. Czas liturgii utożsamia się z czasem męki. Miejsce celebry staje się przestrzenią drogi krzyżowej. Dla chrześcijan to czas, w którym mogą – godzina po godzinie – wstępować w ślady Jezusa, postępować tuż za Nim. Liturgia Triduum Paschalnego obfituje w gesty
i symbole, które są owocem wielu wieków życia kościoła.
Wielki Czwartek – Msza Krzyżma Świętego w Bazylice Archikatedralnej
W godzinach porannych nasi ministranci wraz z księdzem opiekunem wzięli udział we Mszy świętej sprawowanej przez biskupa diecezjalnego w kościele katedralnym w Przemyślu. Odprawia się ją dla poświęcenia olejów, a także dla podkreślenia jedności kapłańskiej w tym dniu. Poświęcone oleje służą do udzielania sakramentów świętych przez następny rok, począwszy od Wigilii Paschalnej. Kapłani w obecności swoich biskupów odnawiają przyrzeczenia złożone w dniu święceń. Ten dzień stał się także świętem służby liturgicznej. To przecież ministranci są tymi, którzy
z kapłanami współpracują najbliżej, zatem świętują ten dzień wspólnie. W sensie ścisłym Msza Krzyżma nie należy jeszcze do Triduum Paschalnego.
Wielki Czwartek – Msza Wieczerzy Pańskiej
Msza święta Wieczerzy Pańskiej, która celebrowana jest wieczorem w Wielki Czwartek upamiętnia pierwszą Eucharystię sprawowaną przez Chrystusa w Wieczerniku.
Msza Wieczerzy Pańskiej kończy się przeniesieniem Najświętszego Sakramentu do kaplicy adoracji. Miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu od końca liturgii Wieczerzy Pańskiej do początku Liturgii Męki Pańskiej
w Polsce powszechnie nazywane „ciemnicą”, to tzw. „ołtarz wystawienia”, miejsce adoracji i dziękczynienia Bogu za dar ustanowienia Eucharystii.
Pierwsze wzmianki o tym obrzędzie pochodzą z ok. VII wieku. Chodziło o przechowanie Świętych Postaci do Komunii w Wielki Piątek. Przeniesienie Najświętszego Sakramentu na osobny ołtarz było traktowane jako symbol drogi Jezusa
i Jego uczniów do Ogrodu Oliwnego, zaś czuwanie przy Najświętszym Sakramencie: bądź jako trwanie przy modlącym się w Ogrójcu Chrystusie, bądź – najczęściej – jako towarzyszenie opuszczonemu Jezusowi w więzieniu.
Po zakończeniu Liturgii następuje tzw. obnażenie ołtarza (łac. denudatio altaris). Codzienna, czysto praktyczna czynność zdjęcia obrusu z ołtarza, w tym świętym dla chrześcijan czasie, nabrała znaczenia symbolicznego i stała się alegorią opuszczenia Jezusa przez uczniów i odarcia Go z szat.
Wielki Piątek – Liturgia Godzin
Modlitwa brewiarzowa sprawowana w dniu, kiedy nie odprawia się Mszy świętej to nasz wyraz czuwania
z Chrystusem, szukanie Go. Czuwanie z Chrystusem wzmocnione jest poprzez fakt, że gromadzimy się przy pustym tabernakulum oraz przy ogołoconym ołtarzu. Nazwa „ciemna jutrznia” wiąże się ze starym zwyczajem zapalania
i gaszenia świec. Podczas niej ustawiało się świecznik z 15 świecami oraz zapalało sześć świec na ołtarzu. W trakcie obrzędu świece zostały stopniowo wygaszone. Nie zostanie wygaszona ostatnia, najwyższa świeca, która pozostaje płonącą, tzw. świeca Chrystusowa, którą chowało się za ołtarz. Oto nastają ciemności… Słońce nie wschodzi dzisiaj, prawdziwe światło „zostało postawione pod korcem”, bo nie poznano, że powinno stać na świeczniku.
Wielki Piątek – Liturgia Męki Pańskiej
Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła w Wielki Piątek nie celebruje się Eucharystii. Liturgię Męki Pańskiej należy sprawować po południu. Czerwony kolor szat liturgicznych jest nie tyle kolorem męczeństwa, ile królewskiej purpury. Chrystus to Pan królujący z drzewa Krzyża. W ten dzień czytany jest opis Męki Chrystusa Pana według św. Jana.
Charakterystyczna dla liturgii Wielkiego Piątku jest uroczysta modlitwa powszechna. Jednym z najważniejszych elementów Liturgii Męki Pańskiej jest adoracja Krzyża. Początki tego obrzędu sięgają IV wieku, kiedy zostały odnalezione przez cesarzową Helenę relikwie Krzyża Świętego.
Po Komunii Świętej liturgia kończy się przeniesieniem Najświętszego Sakramentu w monstrancji okrytej welonem do kaplicy adoracji w Grobie Pańskim.
Wielka Sobota – Liturgia Godzin
W Wielką Sobotę o świcie Kościół zwołuje swoich wiernych podobnie jak w Wielki Piątek, by odmawiać wspólnie brewiarz. „Wielka cisza spowiła ziemię; wielka na niej cisza i pustka. Cisza, bo Król zasnął”. To milczenie Wielkiej Soboty ma w sobie coś z ciszy przed stworzeniem świata.
Jest to dzień na cichą modlitwę, czuwanie wraz z płaczącymi kobietami, jak głosi antyfona do Kantyku z Ciemnej
Jutrzni: „Niewiasty siedząc u grobu opłakiwały Pana”.
Jest to dzień wielkiego napięcia; całe stworzenie czeka na działanie Boga, na objawienie Jego chwały.
Wielka Sobota – błogosławieństwo pokarmów na stół wielkanocny
W Wielką Sobotę błogosławi się pokarmy na stół wielkanocny. Jest to stary zwyczaj w Kościele. Spożywanie posiłku jest też czynnością świętą, dlatego modlimy się przed i po jedzeniu, a na największe święto Zmartwychwstania święcimy także pokarmy.
Przepełnieni wielkanocną radością, zasiadamy po Mszy rezurekcyjnej do świątecznego stołu i dzielimy się wzajemną życzliwością przy składaniu sobie życzeń.
Noc Zmartwychwstania Pańskiego – Wigilia Paschalna
Symbol zapalonej świecy rozpoczyna Liturgię Wigilii Paschalnej – do ciemnego kościoła wnoszony jest zapalony paschał. Od niego wierni zapalają swoje świece, podobnie jak od Zmartwychwstania Chrystusa bierze początek zmartwychwstanie ludzi.
Po poświęceniu ognia przyozdabia się paschał znakiem krzyża, Alfą i Omegą oraz cyframi bieżącego roku, a także pięcioma symbolicznymi gwoździami. Przyozdobiony i zapalony paschał wnosi się procesyjnie do ciemnego kościoła, śpiewając trzykrotnie: „Światło Chrystusa”. Następnie zostaje wyśpiewane Orędzie Paschalne, zwane Pochwałą Świecy.
Bardzo rozbudowana Liturgia Słowa należy do najstarszych elementów Wigilii Paschalnej. Obecnie w formie pełnej używa się dziewięciu czytań. Czytania mówią o wspaniałym dziele stworzenia i jeszcze wspanialszym dziele odkupienia, o cudownym stworzeniu człowieka i jeszcze cudowniejszym odkupieniu go w Chrystusie. Słowo Boże jest czytane „w świetle paschału” – Chrystus staje się jego interpretatorem, najpełniejszym objawieniem i realizacją. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu śpiewany jest, przy dźwięku dzwonów, organów hymn „Chwała na wysokości Bogu”. Po Epistole śpiewa się uroczyste, wielkanocne Alleluja.
Trzecią, po Liturgii Światła i Liturgii Słowa, częścią Wigilii Paschalnej, jest Liturgia Chrzcielna. Niemal od początku
w Noc Zmartwychwstania Pańskiego udzielano sakramentu chrztu świętego. Później, gdy zaczęto chrzcić niemowlęta, udzielano chrztu krótko po ich urodzeniu. Jednak nadal Wigilia Paschalna jest najodpowiedniejszym czasem dla chrztu dorosłych, którzy zazwyczaj przyjmują wtedy również Pierwszą Komunię Świętą i otrzymują sakrament bierzmowania.
Po odśpiewaniu litanii do Wszystkich Świętych (na stojąco, bo w Okresie Wielkanocnym, podobnie jak we wszystkie niedziele, podczas litanii się stoi), błogosławi się wodę chrzcielną. Dokonuje się to poprzez odmówienie modlitwy,
w trakcie której wstawia się do wody paschał. Wreszcie udziela się sakramentu chrztu zgodnie z rytuałem.
Po włączeniu do wspólnoty Kościoła nowych członków, wszyscy obecni odnawiają swoje przyrzeczenia chrzcielne:
z zapalonymi (od paschału) świecami w rękach wyrzekają się szatana i wyznają wiarę, a następnie zostają pokropieni przez celebransa dopiero co poświęconą wodą.
Modlitwa wiernych kończy Liturgię Chrzcielną, a wraz z przygotowaniem darów rozpoczyna się czwarta część Wigilii Paschalnej – Liturgia Eucharystyczna. Cała liturgia Wigilii zmierza ku Eucharystii, która stanowi szczyt celebracji Misterium Paschalnego.
W Polsce szczególnie doniosły moment w przeżywaniu wielkanocnej radości stanowi procesja rezurekcyjna. Jest ona uroczystym ogłoszeniem światu Zmartwychwstania Chrystusa i wezwaniem całego stworzenia do udziału w triumfie Zmartwychwstałego. Może się ona odbyć bezpośrednio po Wigilii Paschalnej w nocy. Może się ona odbyć również
w poranek wielkanocny przed pierwszą Mszą świętą. W naszej wspólnocie przeżywamy ją o świcie, a bezpośrednio po niej uczestniczymy w Mszy wielkanocnej.
Triduum Paschalne – kulisy, czyli przygotowanie przebiegu Liturgii przez służbę liturgiczną i dekoracje
Niemożliwe byłoby przeżywanie najważniejszych świąt naszej wiary, gdyby nie zaangażowanie wspólnoty. Można coś odprawiać, ale i można celebrować świątecznie. Do tego potrzebne są wspólne siły, ofiarowany czas, a wszystko motywowane wiarą, która, aby nas napędzała w życiu, potrzebuje zostać zasilona zaangażowaniem.
W tym miejscu głęboka wdzięczność płynie do Pana Boga za naszych ministrantów, ich Rodziców, wszystkich zaangażowanych w Liturgię, wykonywanie dekoracji. Bez Was przeżywanie tych świąt przez całą wspólnotę nie byłoby tak owocne, spokojne i piękne. Łatwo przyjść i stać się widzem, o wiele trudniej dać coś z siebie. To co piękne potrzebuje wyćwiczenia, przygotowania, modlitwy, ale za to cieszy oko i raduje duszę. Wasz poświęcony czas i chęci są wielkim darem.
Poniżej kilka zdjęć z ministranckiej adoracji i asyst liturgicznych.
